«اعتماد» اهداف عربستان براي برگزاري نشست صلح اوكراين را بررسي مي‌كند
بازي متعادل ميان شرق و غرب
گروه جهان
دومين روز نشست صلح اوكراين در جده عربستان با حضور نمايندگان بيش از 30 كشور درحالي پايان يافت كه منابع خبري اعلام كردند، هيات اوكرايني از طرح 10 ماده‌اي صلح خود در اين نشست رونمايي كرده است. در واقع آن‌طور كه اعلام شده روز دوم اين نشست به مذاكرات دوجانبه ميان نمايندگان كشورها اختصاص داشته است؛ جايي كه روسيه در آن حضور نداشته ولي پيش از شروع نشست اعلام كرده بود كه وقايع جده را به دقت زيرنظر خواهد داشت. در همين رابطه كرملين هفته گذشته گفته كه هر تلاشي براي حل و فصل اختلافات را با ديده‌اي مثبت نگاه مي‌كند، هر چند كه مسكو معتقد است فعلا زمينه‌اي براي صلح وجود ندارد، چراكه كي‌يف نه مي‌خواهد و نه مي‌تواند صلح كند. هر چند كه بسياري از ناظران نيز معتقدند كه باتوجه به تحولات جاري، فعلا دورنمايي براي صلح در اوكراين ديده نمي‌شود، اما ابتكار عمل عربستان سعودي براي جمع كردن بيش از 30 كشور نوعي ژست ديپلماتيك مهم محسوب مي‌شود كه فارغ از نتيجه نشست، براي اين كشور دستاوردهايي را به همراه خواهد داشت. طبق گزارشي كه المانيتور در اين خصوص منتشر كرده، نشست جده، سه ماه پس از ميزباني سعودي‌ها از ولودمير زلنسكي در نشست اتحاديه عرب برگزار شد؛ جايي كه سعودي‌ها تلاش كرده‌اند تا نقش خود را علاوه بر منطقه به سطح بين‌المللي نيز ارتقا دهند. در اين رابطه جاناتا پانيكوف از مديران انديشكده شوراي آتلانتيك در گفت‌وگويي كه با المانيتور داشته، توضيح مي‌دهد: انتخاب جده به عنوان مكان نشست درحالي صورت گرفته كه بازيگران منطقه‌اي ديگر مانند تركيه نيز تلاش مي‌كنند با ميانجي‌گري صلح ميان روسيه و اوكراين براي خود اعتباري كسب كنند. همچنين جرالد فايرشتاين، سفير سابق امريكا در يمن نيز معتقد است كه اين مذاكرات، مي‌تواند عاملي در جهت كاهش فشار غرب به عربستان به واسطه نزديكي رياض به مسكو باشد.
احتمال موفقيت مذاكرات
بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه با وجود همگرايي كشورهاي طرفدار كي‌يف مانند بريتانيا و ايالات‌متحده و بسياري از كشورهايي كه ادعاي بي‌طرفي دارند، مانند هند و برخي كشورهاي امريكاي لاتين و آفريقا، احتمال دستيابي به يك موفقيت چشمگير در چنين مذاكراتي اندك است. در واقع هر چند اين اولين و آخرين ابتكارات به منظور دستيابي به صلح در اوكراين نيست، اما مساله مهم لزوما كسب يك پيشرفت موفقيت‌آميز كامل نيست.
پانيكوف تاكيد مي‌كند كه دو عامل جهت بهره‌برداري كامل عربستان از اين نشست اهميت دارد. نخست اينكه تعداد مشاركت‌كنندگان در جده بيشتر از نشست كپنهاك در اوكراين باشد. از سوي ديگر حضور نمايندگان چين در جده نيز براي سعودي‌ها يك امتياز بزرگ محسوب مي‌شود، چراكه چين علاوه بر اينكه نفوذ ديپلماتيك خود را در منطقه خاورميانه افزايش داده كه يك نمونه آن ميانجي‌گري عادي‌سازي روابط ميان ايران و عربستان بود، خود به عنوان يك بازيگر مهم جهاني همزمان با نزديكي به روسيه، طرح 12 ماده‌اي صلح در اوكراين را نيز عرضه كرده است. در نتيجه در حالي كه هيچ چشم‌انداز روشني براي دستيابي به صلح وجود ندارد، عربستان سعودي سعي كرده خود را به عنوان يك بازيگر بي‌طرف معرفي كند و از اين طريق وزن ديپلماتيك و ژئوپليتيكي خود را افزايش دهد. از سوي ديگر در شرايطي كه اوكراين از چنين فرصت‌هايي به منظور جلب كشورهاي بي‌طرف به سمت خود استفاده مي‌كند، بعيد به نظر مي‌رسد كه روس‌ها نيز به‌طور كلي از نشست جده ناراضي باشند. آنها مي‌دانند كه در شرايط كنوني كشورهايي نظير چين، هند، برزيل، عربستان و امارات بعيد است كه به‌طور كامل عليه مواضع روسيه در چنين نشست‌هايي چرخش داشته باشند. از اين‌روست كه مي‌توان تمامي امتيازات چنين نشستي را متعلق به عربستان دانست؛ جايي كه سعودي‌ها سعي كرده‌اند علاوه بر ژست ديپلماتيك به عنوان يك بازيگر صلح‌ساز، خود را در رده بازيگران مهمي مانند چين، برزيل و هند بالا بكشند.
همچنين برخي ديگر از تحليلگران معتقدند چنين اقدامي به احتمال زياد، موقعيت عربستان براي پيوستن به جمع كشورهاي عضو بريكس را نيز تقويت خواهد كرد، چراكه اخيرا عربستان سعودي تمايل خود را جهت پيوستن به گروه بريكس (متشكل از 5 كشور روسيه، هند، برزيل، آفريقاي جنوبي و چين) اعلام كرده است. حتي فايننشال‌تايمز اخيرا گزارش داده كه سعودي‌ها در حال مذاكره براي پيوستن به بانك بريكس هستند؛ امري كه مي‌تواند قدرت مالي آنها را افزايش دهد.
لذا در شرايطي كه عربستان در قضيه نفت در اوپك‌پلاس به صورت كاملا هماهنگ با روسيه عمل كرده، نحوه كنش آنها نشان مي‌دهد كه رياض قصد دارد با برگزاري چنين نشست‌هايي، علاوه بر افزايش جايگاه ديپلماتيك خود، همزمان فشارهاي غرب به خصوص امريكا را در خصوص تعامل با روسيه نيز كاهش دهد.